متیل استات چیست و چه کاربردی دارد؟
متیل استات (Methyl Acetate) مایعی قابل اشتعال و بی‌رنگ با بوی میوه‌ای و شیرین است. در حقیقت، یک متیل استر اسید استیک به‌شمار می‌رود که اغلب در کاربردهای صنعتی، نقش حلال را دارد. در این مقاله قصد داریم خواص، ملاحظات ایمنی و کاربردهای متیل استات را بررسی کنیم.
متیل استات چیست؟
در پاسخ به این پرسش که متیل استات چیست باید بگوییم متیل استات مایعی بدون رنگ و خنثی با بویی شبیه به استر است. متیل استات با نام متیل استر استیک یا متیل اتانوئات نیز شناخته می‌شود. متیل استات با درصد خلوص 85% در ایران تولید می‌شود و به فروش می‌رسد.
واکنش متانول با استیک اسید و بعد تقطیر ترکیب نهایی به تولید متیل استات منجر می‌شود.
خواص متیل استات
موارد زیر خواص متیل استات را نشان می‌دهند:
فرمول شیمیایی: C₃H₆O₂
وزن مولکولی: 74.08 گرم بر مول
نقطه ذوب: 29.6 درجه سانتی‌گراد
نقطه جوش: 134.8 درجه فارنهایت (57.1 درجه سانتی‌گراد)
چگالی: 932 کیلوگرم بر متر مکعب
حلالیت: محلول در انواع الکل، اتر، آب و سایر حلال‌های آلی
کاربرد متیل استات در صنعت
متل استات از ترکیبات همه‌کاره و پرکاربرد در صنعت به‌شمار می‌رود. متیل استات به‌طور طبیعی در میوه‌هایی مثل موز و سیب وجود دارد. برخی از کاربردهای متیل استات شامل موارد زیر می‌شود:
1. حلال
متیل استات اغلب در صنایع مختلف مانند رنگ، چسب و محصولات پاک‌کننده، نقش حلال را دارد. این ماده مؤثر به‌علت قدرت انحلال در طیفی گسترده از مواد و سرعت تبخیر زیاد، بسیار ارزشمند است.
متیل استات حلالی بسیار خوب برای سلولز استات، سلولوئید، پلی‌استرها، اورتان‌ها، اپوکسی‌ها، وینیل‌ها، اکریلیک‌هاو بسیاری از چربی‌ها و روغن‌هاست. البته ترکیباتی مثل قیر و لاستیک را نمی‌توان در متیل استات حل کرد.
2. مواد شیمیایی میانی
متیل استات در سنتز سایر مواد شیمیایی کاربرد دارد و ماده اولیه محسوب می‌شود. این ماده کاربردی در طعم‌دهنده‌ها، داروها و عطرها به‌کار می‌رود.
3. پاک‌کننده لاک ناخن
متیل استات می‌تواند لاک ناخن را بدون ایجاد خشکی در ناخن‌ها پاک کند. به‌همین‌دلیل، عنصری رایج در پاک‌کننده‌های ناخن است.
4. جوهر چاپ
متیل استات به دلیل خشک‌شدن سریع و حلالیت عالی در ساخت جوهرهای چوب به‌کار می‌رود.
5. فرایند ساخت
در مراحل تولید محصولات مختلف از متیل استات استفاده می‌شود؛ برای مثال، متیل استات در فرایند تولید پلاستیک، منسوجات و رزین به‌کار می‌رود.
روش تولید متیل استات
رایج‌ترین شیوه برای تولید متیل استات، به‌کار بردن اسید استیک و استریفیکیشن متانول در کنار یک اسید قدرتمند است. در فرایند استریفیکیشن، یک اسید و یک الکل با کمک یک کربوکسیلیک اسید تبدیل به استر می‌شوند. کاتالیست معمول در این فرایند، سولفوریک اسید است.
در تصویر زیر می‌توانید واکنش تولید متیل استات را مشاهده کنید:
گاهی برای تولید متیل استات، اسید را به صورت جامد به‌کار می‌برند. این کار باعث کاهش میزان اسید استیک و متانول، کاهش خوردگی تجهیزات و بالارفتن بازده واکنش می‌شود. این کاتالیست‌ها می‌توانند در شرایط معمولی بیشتر از 3 سال هم کار کنند.
خطرات متیل استات
حتماً هنگام استفاده از متیل استات موارد زیر را درنظر بگیرید:
اشتعال‌پذیری
متیل استات به‌شدت اشتعال‌پذیر است؛ بنابراین، باید هنگام استفاده و نگهداری از آن دقت لازم را داشته باشید.
تهویه
موقع استفاده از متیل استات اگر در فضای بسته هستید، حتماً از تهویه مناسب فضا مطمئن شوید. تهویه مناسب برای پیشگیری از قرارگرفتن در مقابل غلظت بالای بخارات ناشی از متیل استات ضروری است. استنشاق بخار حاصل از متیل استات می‌تواند مضر باشد.
قرارگرفتن در برابر غلظت بالای بخارات متیل استات ممکن است گلو، چشم و بینی را تحریک کند. استنشاق میزان زیادی از بخار متیل استات باعث سردرد، حالت تهوع و سرگیجه می‌شود.
تماس با پوست
تماس مکرر و طولانی متیل استات با پوست می‌تواند پوست را تحریک کند. استفاده از تجهیزات لازم مانند عینک و دستکش توصیه می‌شود.
الکل یا متیل استات
آیا متیل استات الکل است؟ خیر! اگرچه در فرایند ساخت پلی وینیل الکل هم متیل استات ایجاد می‌شود، باید درنظر داشته باشید الکل‌ها نوعی ترکیب آلی با یک گروه عاملی هیدروکسیل (OH-) محسوب می‌شوند، درحالی‌که استرها با گروه کربونیل ((C=O شناخته می‌شوند که با یک گروه آلکیل و اتم اکسیژن پیوند دارند.
متیل استات از یک گروه استات (CH3-) و یک گروه متیل (-COOCH3) تشکیل شده است. متیل استات در حقیقت، نوعی حلال محسوب می‌شود؛ زیرا چربی‌دوست و قطبی ضعیف است.
کلام پایانی، متیل استات، حلالی کاربردی!
متیل استات چیست و کاربرد آن را در صنعت بررسی کردیم. درک خواص، خطرات احتمالی و کاربردهای متیل استات برای استفاده مؤثر و ایمن آن در فرایندهای مختلف صنعتی اهمیت دارد. با پیروی از دستورالعمل‌ها، متیل استات می‌تواند ابزاری ارزشمند و کاربردی در صنایع مختلف باشد.